Genotipizacija populacija Ophraella communa Lesage, 1986 (Coleoptera, Chrysomelidae) u Srbiji

Abstract

Ophraella communa LeSage, 1986 (Coleoptera, Chrysomelidae), lisna buba ambrozije, je severnoamerička vrsta koja se istražuje kao potencijalni agent za biološku kontrolu ambrozije (Ambrosia artemisiifolia L.). Ovaj invazivni alergeni korov je takođe severnoameričkog porekla i aktuelan je problem na teritoriji Evrope. Ambrozija je široko rasprostranjena na području Srbije kao korov mnogih useva i stanovnik ruderalnih staništa. Ophraella communa je prvi put detektovana u Evropi u severnoj Italiji 2013. godine, dok je prisustvo u Srbiji zabeleženo 2020. na području Beograda. Osim na ambroziji, populacije O. communa su u Srbiji registrovane i na nekolicini drugih korovskih vrsta iz familije Asteraceae. Tokom 2021. i 2022. je sprovedeno istraživanje prisustva O. communa na području severne Srbije radi utvrđivanja rasprostranjenja vrste i uzorkovanja materijala za populaciono-genetičke analize. Vizuelnim pregledom i košenjem biljaka ambrozije entomološkom mrežom, utvrđeno je prisustvo O. communa na teritoriji Beograda (na Bežanijskoj kosi), Mačve (lokaliteti Vrbovac i Trebljevine) i Srema (u mestima Sremska Mitrovica, Jazak, Kukujevci, Adaševci, Bešenovački Prnjavor, Bešenovo i Bačinci). Broj uzorkovanih jedinki, larvi i/ili adulta, po lokalitetu je varirao od 2 do 10 u zavisnosti od gustine populacije. Sakupljene jedinke su odložene u 96% etanol i čuvane u frižideru na 4°C do daljih analiza. Ukupno 15 jedinki sa 11 lokaliteta je uključeno u molekularne analize genotipizacije na mitohondrijalnom COI genu (citohrom oksidaza c subjedinica I). Izolacija DNK je urađena iz pojedinačnih primeraka O. communa primenom modifikovane CTAB metode. Korišćenjem prajmerskog para C1-J-2195/TL2-N-3014 umnožen je 3’ kraj COI gena. Analizom dobijenih sekvenci otkriveno je prisustvo dva haplotipa O. communa (OcHap1 i OcHap2) koji nisu prethodno opisani. Haplotip OcHap1 je prisutan kod značajno većeg broja primeraka (13/15) i to u Beogradu, Mačvi i Sremu, dok je OcHap2 detektovan samo u Sremu (2/15). Poređenjem haplotipova O. communa detektovanih u Srbiji sa sekvencama COI gena dostupnim u NCBI banci gena utvrđeno je da je OcHap1 haplotip najsličniji sa vaučer primerkom BMNH#704472 iz američke države Ohajo sa svega 5 nukleotidnih razlika, dok je haplotip OcHap2 najbliži deponovanim sekvencama O. communa iz Kineske provincije Fudžijan. Genotipizacija populacija O. communa u Srbiji je pružila uvid u populaciono-genetičku strukturu ove alohtone vrste u Evropi. S obzirom da su dostupni podaci o 3’ kraju COI gena ograničeni i svode se većinski na O. communa populacije iz Kine, zaključke o poreklu vrste i putevima širenja određenih genetičkih linija nije moguće dati u ovom trenutku. Dalja istraživanja koja bi obuhvatila uzorak sa šireg područja Evrope bi mogla odgovoriti na ova, kao i druga pitanja od značaja za biološku kontrolu.